De Zonnewijzers van Saint-Oyen

Er bevinden zich 2 kleine dorpjes in Italië en in Frankrijk die genoemd zijn naar de heilige Oyen. Deze heilige leefde rond de eeuwwisseling van de 5de en 6de eeuw en was abt in de abdij van Condat in de Franse Jura. De 2 dorpjes liggen slechts 65 km van elkaar verwijderd.

Het Italiaanse dorpje Saint-Oyen met 200 inwoners en 9,39 km² ligt op 18 km ten noordwesten van Aosta en is het laatste dorpje dat op de weg ligt naar de "Grand Saint Bernard" bergpas. Het plaatsje op 1300 m hoogte is in de XI eeuw gesticht bij de oprichting van een hospitaal door kloosterlingen van de Sint Bernardus orde. Het "Chateau Verdun" werd door Amedeus III van Savoie geschonken aan de kloosterlingen in 1137. Dit mooie gebouw is nu een "Maison d’ accueil" voor ouderlingen. Aan een hoek van het gebouw prijken 2 geschilderde zonnewijzers uit 1762. De westwijzer heeft uurlijnen van XII h tot VI h en de zuidwijzer van VI h tot I h. De overige uurlijnen van de zuidwijzer zijn niet weergegeven omdat ze kunnen afgelezen worden op de andere zonnewijzer. Op beide zonnewijzers is de equinoxlijn geschilderd en de stijlen zijn verticaal in de muur aangebracht. Door veelvuldige restauraties zijn waarschijnlijk fouten opgetreden bij de herschildering van de uurlijnen en het vernieuwen van de stijl. Niettegenstaande deze fouten zijn de zonnewijzers prachtig en komen goed tot hun recht bij de andere kleuren van het gebouw.

De twee verticale zonnewijzers op de gevels van het "Chateau Verdun" te San Oyen (Italië)

Het Franse dorpje Saint-Oyen met 194 inwoners en 2,11 km² ligt op 23 km ten zuidoosten van Albertville in de Savoie. Het mooie dorpje ligt op 586 m hoogte. De parochiekerk die de naam draagt van Saint-Oyen is gebouwd naar het noorden (altaar is aan de noordzijde). Bij de meeste kerken wijst het altaar naar het oosten en het is daarom dat de meeste zonnewijzers aan de rechterzijde (zuidzijde) zijn gepositioneerd. Een uitzondering is Westouter in West-Vlaanderen. Bij deze kerk is het altaar aan de westzijde, vandaar de naam Westouter. Bij het kerkje in Saint-Oyen is er dus een zuidwijzer aan de voorzijde van de kerk. De zonnewijzer heeft symmetrisch verdeelde uurlijnen van 5h tot 19h. Deze 15 uurlijnen zijn verdeeld over een hoek kleiner dan 180°. De zonnewijzer is dus spijtig genoeg verkeerd ontworpen.

De verticale zonnewijzer op de kerk van Saint-Oyen (Frankrijk)

Gedurende de Franse revolutie werden heiligennamen afgeschaft en het dorpje kreeg de naam "Primejour". Het ligt met verschillende andere dorpjes in de valei van de bergrivier de Morel. Nu is het merkwaardige dat Saint-Oyen het eerste dorpje is dat na de winter de zonnestralen krijgt; vandaar de benaming "Primejour". De zonnewijzer van Saint-Oyen heeft het voorrecht om als eerste na de winter in de valei van de Morel het (verkeerde) uur aan te geven en dit maakt deze zonnewijzer merkwaardiger.

In 1795 kreeg het dorpje de naam Saint-Oyen terug.

P. Oyen