Een zonnewijzer op Mars
Voor de eerste keer in de geschiedenis van het mensdom zal er een zonnewijzer op een andere planeet geplaatst worden.
In 2002 zal de ruimtesonde Mars Surveyor 2001 op mars een zachte landing uitvoeren. Naast wetenschappelijke instrumenten zal de sonde ook een zonnewijzer aan boord hebben. De zonnewijzer is een idee van Bill Nye een presentator van een populair wetenschappelijk televisieprogramma in de USA. De Amerikaanse Cornell universiteit ontwierp de zonnewijzer.
De zonnewijzer bestaat uit een vierkant plaatje in aluminium van 7 bij 7 cm en een gnomon die in het midden van het plaatje is bevestigd. Op het tafereel zijn verscheidene concentrische ringen in verschillende kleuren aangebracht. Ze stellen de aard- en marsbaan voor. De posities van de aarde en mars bij de landing zijn op 2 ringen aangebracht. Er is ook nog een boodschap voor eventueel intelligente marsbewoners of latere bezoekers aan mars.
De boodschap luidt:
"People launched this aircraft from Earth in our year 2001. It arrived on Mars in 2002. We built its instruments to study the Martian environment and to look for signs of life. We used this post and these patterns to adjust our cameras and as sundial to reckon the passage of time. The drawings and words represent the people of Earth. We sent this craft in peace to learn about Mars' past and about our future. To those who visit here, we wish a safe journey and the joy of discovery."
De naam "mars" is ook vermeld in 24 talen.
De zonnewijzer zal ongeveer op dezelfde manier werken als zijn aardse rivaal omdat de helling van de rotatieas van mars 25 graden is (Bij ons 23,5 graden.) en de marsdag slechts 37 minuten langer duurt dan onze dag.
Aangezien de marsbaan veel meer ellipsvormig is, zal de zonnevereffening grotere verschillen vertonen.
Het jaar op mars duurt ongeveer dubbel zo lang als een jaar hier, daarom is het seizoenspatroon gans anders. Doch dit is voor de zonnewijzer geen probleem.
Indien men uur- en datumlijnen zou aanbrengen, zal dit principieel op dezelfde wijze gebeuren als bij een "aards" exemplaar.
Wanneer de sonde op mars landt, zal de zonnewijzer willekeurig op het marsoppervlak geplaatst worden. Daarom is de oriëntatie een probleem. De stand van het tafereel zal zeker niet horizontaal zijn en de richting zal volstrekt willekeurig zijn.
Men zal dit echter op een originele manier oplossen. Op de ruimtesonde bevindt zich een camera die de zonnewijzer voortdurend in beeld brengt. De beelden worden naar de aarde gezonden en de variërende schaduw van de gnomon zal bestudeerd worden. Hierdoor wordt de plaatsing en de oriëntatie van het tafereel bekend en is het mogelijk om op het digitaal beeld de nodige "uurlijnen" virtueel aan te brengen. De eerste marszonnewijzer zal dus gedeeltelijk echt en gedeeltelijk virtueel zijn. Het aangepaste digitaal beeld zal voor iedereen "on-line" zichtbaar gemaakt worden op een site van het internet.
(EE/Persbericht University of Washington)
Wie een internetaansluiting heeft kan volgende websites van de Cornell universiteit raadplegen: http://www.news.cornell.edu/releases/April/Sundial.Apex.Nasa.html
http://www.news.cornell.edu/photos/SUNDIAL1.JPG
Bij het zoeken op het internet met "Martian_sundial" verschijnen er +/- 24 sites met betrekking tot dit onderwerp.
De geraadpleegde werken zijn:
- Zenit juli/augustus 1999 blz. 358 en 359
- Bulletin 99.2 van "De Zonnewijzerkring" Nederland blz. 32
**************************************************************************************************************************************************************************************
Nota januari 2010
De vlucht van de Surveyor 2001, die de zonnewijzer moest meenemen, is spijtig genoeg afgelast door het verlies van de Mars Polar Lander in 1999. 2 stuks zijn later meegegaan met de Rover missies.
Foto genomen op Mars bij één van de Rover missies.
**************************************************************************************************************************************************************************************
P. Oyen