Een zonnewijzer voor een schuttersgilde

Na de overheersing van de Fransen einde 18 de eeuw, werden er terug handboogschuttersgilden opgericht. De Koninklijke Wipmaatschappij "La Renaissance", ontstond zo in 1844. Het is de enige staande wipmaatschappij van de stad Antwerpen.

Koning Leopold II was hier lid en zijn boog hangt nog steeds in het clublokaal aan de muur. Het terrein bevindt zich in het Nachtegalen park, in het zuiden van de stad Antwerpen. De staande wip is 28 m hoog en er worden 41 kleurige namaakvogels op bevestigd. De grootste en de mooiste is de hoofdvogel bovenaan. Op de 2 bovenste vorken worden respectievelijk de 2 zijvogels en de 2 kalvogels gezet. Op de onderste latten worden 36 gewone vogels gezet. Wanneer de vogels worden afgeschoten krijgt men de volgende punten: 4 voor de hoge, 3 voor een zijvogel, 2 voor een kalvogel en 1 voor elke gewone vogel.

De trefresultaten worden op een groot scorebord genoteerd. "H" is de hoge, "Z" is de zijvogel, "K" is een kalvogel en "I" is een gewone vogel.

Op regelmatige tijdstippen worden speciale prijzenschietingen door de leden gehouden.

De lezer zal zich afvragen waarom dit onderwerp aan bod komt in een tijdschrift over zonnewijzers! Het is slechts een inleiding die nodig was om de volgende zonnewijzers te kunnen beschrijven.

Verticale zonnewijzer zonder uurcijfers

Bij het clublokaal is een verticale zonnewijzer geplaatst.

Om alles eenvoudig te houden en om lange discussies te vermijden duidt de zonnewijzer alleen klokkentijd aan. Het gebruik van klokkentijd heeft zijn voor- en nadelen. Zie ook het artikel van J. Kragten in "Zonnetijdingen" 1998 - 10.

De zonnewijzer uit Multiplex is geschilderd met satijnglanslak. De roestvrijstalen stijl is een gestileerde uitvoering van een pijl. Het instrument heeft als spreuk: "Als een pijl uit de boog, zo snel vliegt de pijl". Het merkwaardige aan deze zonnewijzer is dat hij geen uurcijfers heeft! Hiervoor worden dezelfde codes benut als op het scorebord hierboven beschreven.

6 h = HK, 7 h = HZ, 8 h = HH enz. De uitlezing is bij benadering MET (Midden-Europese Tijd) of wintertijd. De afwijkingen zijn het gevolg van de tijdvereffening. Er is gekozen voor wintertijd omdat de zonnewijzer kan blijven gebruikt worden indien men later het zomeruur zou afschaffen.

Horizontale zonnewijzers

Vrij frequent worden er prijzenschietingen gehouden. De inrichter heeft dan de vrije keuze in de organisatie van dit evenement. Bij mijn laatste prijzenschieting waren de prijzen horizontale zonnewijzers. Zie de foto hieronder.

Het tafereel werd getekend met het tekenprogramma AUTOCAD. De zonnewijzer bestaat uit een vierkant stuk Multiplex uit berkenhout. Het hout werd voorzien van enkele lagen acrylvernis op waterbasis. In de laatste nog natte laag werd de papieren tekening aangebracht. Daarna nog enkele lagen vernis over het geheel en de zonnewijzer is klaar. De stijl bestaat uit een 3 mm dik stangetje van roestvrij staal. Het bevestigingsgat werd geboord met een mal om de juiste substijlhoogte van 51° te bekomen. Zo kan men moeiteloos een groot aantal identieke zonnewijzers vervaardigen.

Beschrijving

De uurlijnen hebben een pijlvorm. Het logo van de schuttersvereniging is merkbaar beneden links. De spreuk is dezelfde als bij de verticale zonnewijzer. Rechts onderaan staat een pijl die het noorden aanwijst. De Arabische becijfering is van 8 h tot 7 h en bij benadering Midden-Europese zomertijd (M.E.Z.T.). 

Het instrument kan als zonnewijzer of kompas gebruikt worden. Als zonnewijzer wordt hij naar het noorden gericht en als kompas wordt het instrument gedraaid tot het juiste uur zichtbaar wordt. De pijl duidt dan het noorden aan. Op de achterzijde van het instrument is een summiere gebruiksaanwijzing gekleefd. De tekst is als volgt:

P. Oyen